Interpretatiemodel Vaessen

-->

 Het hermeneutisch interpretatiemodel Vaessen gaat voorbij het bestaande cognitief imperialisme dat het rationele denken een dominante plaats geeft. In het huidige tijdsgewricht biedt dit model niet langer houvast voor het ontdekken van betekenis aan dat wat we zien en ervaren. Het cognitief imperialisme is gewoonweg ontoereikend. Waar het eerder eenvoudig was om betekenis te geven vanuit één enkele context of domein, zien we in deze tijd een voortdurende schakeling en interactie tussen verschillende domeinen. Betekenis ontstaat dan ook door een combinatie tussen deze intelligente systemen. Nico Baken spreekt hierin over holons, ecosystemen, met kennis en inzicht die relevant wordt voor een andere holon, een ander ecosysteem. Het interpretatiemodel Vaessen is een holistische benadering waarin betekenis ontstaat vanuit de kérn van de materie, dwars door alle holons heen. En deze kern lijkt leven te bevatten ‘a spark of light’ dat voor ieder menselijk wezen te ervaren en te bevatten is. Echter, níet met enkel de logica van het brein, wél door je te verbinden met dit veld van betekenis.

Het kantelpunt is te lezen in het omgaan met chaos; voor de cognitief imperialist een ongewisse weg en in het geheel niet aantrekkelijk omdat het vraagt om de controle los te laten, voor Vaessen juist een gelegenheid tot het ontdekken van een geheel nieuwe wijze van hermeneutiek en het interpreteren van de werkelijkheid in het bijzonder. Hij beziet de wereld als een kwantumveld waarin het aan de mensen zélf is een nieuwe realiteit te bouwen, daarbij de richting volgend van zijn hart. Er is geen scheiding meer tussen lichaam en ziel, materie en geest. Deze zienswijze wordt mede ondersteund door de eigentijdse filosofen Sloterdijk en Cornelisse.

tekst én lezers én een coherente hartverbinding

Vaessen kiest als uitgangspunt van zijn hermeneutiek het omarmen van de chaos en deze vanuit een hartverbinding doorklieven waardoor er betekenis ontstaat.

Een hartsverbinding is een coherente ervaring van alle chakra’s in het lichaam, waardoor er een energie vrijkomt en door de mens heen stroomt waardoor hij werkelijk kan ‘zien’ in plaats van alleen maar kijken. De betekenis die ‘wordt gezien’ is niet te begrijpen met één enkel chakra of zintuig, maar ontstaat door een coherente interactie tússen deze chakra’s. Wetenschappelijk is dit te vergelijken met een kwantum sprong. Maar ook in een kwantum veld is structuur nodig ; ) het is echter geen structuur zoals wij deze kennen, een lineaire en rationele wetmatigheid. Het is een structuur die als vanzelf richting geeft en waarin betekenis ontstaat. Deze richting en met name de hélderheid hiervan, ontstaat door een coherente hartsverbinding.

De schrijver van de tekst kan dit initiëren door de tekst te schrijven vanuit dit bewustzijn, en daarmee de lezer de gelegenheid geven dit ook te doen, door zich aan te sluiten op dit veld. De betekenis die de schrijver geeft aan de tekst kan dus verschillen van de betekenis die de lezer ‘ervaart’ bij het interpreteren van wat hij leest. Betekenis wordt op zielsniveau gegeven. En dit overstijgt de bestaande betekenis van realiteit, zoals deze wordt toegekend door eerdere denkers in de hermeneutiek. Er ontstaat een veld van betekenis waarin zowel de schrijver als de lezers zich kunnen ontwikkelen, voor een ieder passend bij zijn of haar eigen ontwikkeling.

kwantumsprong

De schrijver kan door het schrijven van zijn tekst een sprong in bewustzijn maken, het proces van het máken van de tekst is een spirituele ontwikkeling an sich. Dit sluit aan bij eigentijdse opvattingen als ‘de weg is belangrijker dan het doel’ en het zelf creërend vermogen van de mens, dwars door tijd en ruimte heen. De daadwerkelijke tekst kan een sprong in bewustzijn beschrijven die je dwars door de woorden heen kunt ontvangen. De lezer zelf kan door het lézen en ervaren van de tekst een sprong in zijn bewustzijn maken, door zich te openen voor de werkelijke betekenis van de tekst.

Deze betekenis kan voor de lezer dus op een ander niveau plaatvinden dan voor de schrijver, of dan waar het onderwerp van de tekst zich op toespitst. Dat maakt dat het interpretatiemodel Vaessen op meerdere niveaus in de realiteit werkt. De belevingswereld van de schrijver (en zijn proces om tot de tekst te komen) gaat verder dan de fysieke en lineaire tijd. Het biedt de lezer de mogelijkheid ook zo’n soort tijdreis te maken en nog lang na het fysiek lezen en interpreteren (in de klassieke zin) van de tekst de invloed van de tekst ondervinden. Het betekenis geven vindt dan plaats in een moment veel verder in de tijd, in het kwantumveld waarin tijd niet bestaat.

Waar Ricoeur eindigt gaat Vaessen verder. Om Ricoeur even terug te halen, hij geeft de lezers gelegenheid tot het betreden van een toegangspoort waarachter de werkelijkheid schuilt. Een werkelijkheid die bij Ricoeur weliswaar grenzeloos is, maar die slechts binnen de grenzen van de menselijke vrijheid en op een indirecte manier, via de omweg van de tekst, kan worden gekend en ervaren. De lezer gaat bij Ricoeur participeren in de wereld van de tekst en genereert al participerend zijn eigen betekenis van de tekst.

Bij Vaessen ontstaat betekenis in een véél grotere opvatting van de werkelijkheid waarin onze geest wordt geopend voor een nieuwe ervaring van deze werkelijkheid, spiritualiteit en religie. Dit betekent dat tekst niet langer de enige manier is om betekenis te ontvangen, maar er door meerdere lagen van de werkelijkheid (een kwantumveld) energie stroomt die betekenis laat ontstaan. Het is aan de lezer om dit ook werkelijk te ontvangen door zijn eigen hartcoherentie af te stemmen op de resonantie van de tekst. En zo ontstaat er een veld van betekenis waarin er een nieuwe werkelijkheid ontstaat.

Volgens Vaessen: Joy is the clearest sign of the presence of God! En, of je dit nu God noemt of licht of de kracht van het universum, het is de basis van alle kennis, theologie en retoriek waarmee we het verschil kunnen maken. En daarmee een nieuwe werkelijkheid creëren.

  

Geschreven door Noor Bongers ter gelegenheid van het lanceren van het Interpretatiemodel Vaessen, dwars door de stilte heen op donderdag 12 maart 2015

Samen met de eerste lezing die is geschreven volgens het interpretatiemodel Vaessen; Oorverdovende Stilte 

Ik heb dit interpretatiemodel kunnen schrijven door de jarenlange vriendschap en uitwisseling met Jan Vaessen over de wereld waarin wij leven, nieuwe waardesystemen en het verlangen van mensen. Ik heb Jan leren kennen tijdens mijn tijd bij Great Place to Live waarin we gelijkwaardig optrokken; hij met de kerk en de Cursus Retoriek en ik met het netwerk GPTL en participerend in tal van allianties en netwerken in de voorhoede. Toen ik zijn wetenschappelijk artikel 'A different way of knowing, a desperate need of theology and preaching in an age of cognitive chaos' (2014) las, drong de volle omvang van Jan's gedachtegoed tot mij door.