De kracht om er tóch iets van te zeggen, waar anderen het voorbij zouden laten gaan.
De kracht om een opening te bieden door te luisteren. Zonder oordeel.
Waarin ontmoet je elkaar? Echt.
Echt, met alle rauwe randjes, in daar waar het even niet goed gaat,
of wat je niet graag laat zien. Wie ziet dan je zachtheid, je roep om genegenheid?
Wie wil er naar je luisteren als je het niet zo goed weet en je overgeslagen voelt?
Wie vraagt dan eigenlijk door, dwars door jouw harde oordeel heen?
Wie luistert en brengt de schoonheid naar voren? In ieder mens.
Ik las een artikel over David van Reybrouck dat me zeer raakte. Over het verval van onze democratie. En het maakt zelfs dat ik nu de pen pak en schrijf, ook al had ik gezworen me nooit meer met politiek te zullen bemoeien. Het raakt me. En het raakt aan iets dat ik al vanaf ca 2000 signaleer en waarin ik mij een roepende in de woestijn voelde (toen ik bestuurder was van Stadspartij Rotterdam).
Het raakt me, dat zo veel mensen ongehoord zijn gebleven en het ongenoegen inmiddels zo groot is dat er een goede voedingsbodem is voor fascisme, mensen buitensluiten en het regeren van angst. Het is zo makkelijk om mensen die 'niet gehoord worden' te mobiliseren met angst en ongenoegen, en dan 'kom op voor je recht' te zeggen en je fietst er zo wat fascisme naar binnen.
En voor dat je het weet, roept iedereen 'grenzen dicht!' terwijl het issue eigenlijk is 'ik kan mijn buurvrouw niet verstaan, het is niet mogelijk om contact te maken met haar, al mijn vriendinnen op de galerij zijn al overleden, ik heb haar man er op aan gesproken haar Nederlands te leren, maar ja....', dit is wat ik ontdekte toen ik sprak met een dame op leeftijd op een koud en tochtig busstation in Rotterdam Zuid. Ze voelde zich niet gezien, niet gehoord. Ze zegt 'buitenlanders weg' maar ze bedoelt eigenlijk iets anders ...... als je doorvraagt. Maar wie doet dat? En juist hier ontstaat de onvrede en de voedingsbodem voor fascisme waar van Reybrouck het over heeft.
Het antwoord is aandacht. Werkelijk luisteren. Dit brengt áltijd respect. Er zijn zoveel voorbeelden. De Dag van de Dialoog brengt empathie in Nederland, het brengt mensen samen zonder oordelen en doet dit zorgvuldig. Maar ook het rechtssysteem van de Aboriginals die daders en slachtoffers bij elkaar brengen en face to face de pijn zichtbaar te maken. Door te luisteren, door écht te doorvoelen. Diversiteit in praktijk te brengen, in al haar aspecten. In contact.
Niet door te zwijgen. Of zelfs ...... te zwijgen met de woorden 'ik hoor wat je zegt, ik zie je', woorden die erg bón ton zijn in wat meer spirituele of bewustzijnsmanagementkringen, maar vaak ook een leegheid verbloemen waarin de ander zich juist níet gezien voelt, zijn woorden níet raakten maar werden gepareerd met de woorden 'ik zie je', om het gesprek daarna af te sluiten.
Of te zwijgen en plain publique en je daarna op internet uit te laten. Of te zwijgen over wat er werkelijk speelt (de behoefte aan contact) en je dagen te vullen met twisten over begrotingen, symptomen en tekorten. Ook een vorm van zwijgen over dat wat waarde heeft én geeft.
In mijn leiderschapscursus zit een opdracht: kijk om je heen en vertel me wat je ziet. Het is de voorbereiding op de cursus Signs of Time. Een cursist belde vertwijfeld op: 'Ik kom er niet uit! Ik wil het zo graag klein maken, maar ik zie zooooooooooooooooveel!'. Ja. Zo. Veel. En het kán zelfs zijn dat je door een berg verdriet en pijn heen wandelt als je je vizier hiervoor opent en écht kijkt.
Om dat diepe verdriet (van een onthechte samenleving) niet te voelen, stoppen mensen met kijken. Het is gemakkelijker om onze supersensoren (mind you!) wat te dempen (met facebook, de meningen van anderen, met bezit, met sex met ..... zoveel gave dingen! ; )) en in een soort roze filterbubble door de wereld te lopen 'Ja, maar ík doe het toch goed'. Ja. Jij doet het goed.
En jij, leeft altijd in verbinding met anderen.
Samen geven we vrijheid vorm.
Professor E.J. Beker vertelde mij dit, toen ik afstudeerde met 'Vrijheid in Organisaties': 'het is nooit een Sahara vrijheid Noor, je staat niet in je éentje in de Sahara vrij te zijn. Je bent altijd vrij in relatie tot andere mensen, vrijheid in verbondenheid'. En juist deze vorm van vrijheid is zo interessant én zo kwetsbaar én zo moeilijk vorm te geven én ....... zo makkelijk te vermijden.
Immers zijn de populisten ermee weg gekomen om onder het mom van 'vrijheid van meningsuiting' van álles te kunnen doen. Ook al wéet je van te voren dat dat zeer kwetsend is voor bepaalde groepen mensen. Dat is móedwillig kwetsen en deze samenleving vraagt daarin om een 'schokvrij individu'. Dit begrip hoorde ik voor het eerst op de Nacht van de Filosofie in Felix Meritis in 2008 uitgesproken door Rudi Visker.
Een 'schokvrij individu', die in de publieke ruimte nooit meer mag laten zien dat iets hem raakt, want dat is de 'vrijheid van meningsuiting van iemand anders' en dat mag in Nederland en dat moet je je laten welgevallen. Kwetsend of niet. 'Kopvoddentax ......' mijn hemel, wie heeft het ooit goedgevonden om dat woord te blijven gebruiken??! (op basis van goed fatsoen zou ik het al niet eens willen uitspreken). Enfin, een schokvrij individu dus.
Die zich THUIS en op het INTERNET, in de grote vrije wereld waarin álle meningen anoniem welig tieren, dáár, daar komt de schok tot uitdrukking, want wij zíjn natuurlijk geen schokvrij individu. Why should we? We're humans! Dus op het grote internet laten mensen, die zich niet gehoord en gezien voelen, hun mening zegevieren. Vaak ongenuanceerd want ja hé, dat is míjn vrijheid van meningsuiting. En zo is dat hele begrip vrijheid gedegradeerd tot een laffe vorm van Sahara-vrijheid, terwijl we toch in verbinding leven met elkaar.
Want ik zie jou.
En jij ziet mij.
En ik hoop dat mij dat raakt.
Noot: het artikel zoals genoemd is geschreven door
